Dit elektraschema is speciaal ontworpen voor camperaars die graag kiezen voor een compleet en betrouwbaar elektrasysteem voor in de camper, maar wel binnen een vriendelijk budget willen blijven. In dit schema maken we t.o.v. elektra schema 1 de overstap naar een lithiumaccu in plaats van een AGM (loodzuur), hierdoor profiteer je van meer bruikbare accucapaciteit, een lager accugewicht en een langere levensduur.
Net als bij elektra schema 1 hebben we ook hier slimme keuzes gemaakt die zorgen voor een betaalbaar maar krachtig elektrasysteem. Je bent volledig zelfvoorzienend, dankzij drie manieren van laden: via de zonnepanelen, walstroom én de dynamo (met DC-DC lader). Zo is er altijd een manier om je lithiumaccu op te laden, ongeacht het seizoen of de omstandigheden.
Hoewel dit schema “Euro 6” heet, kun je het ook prima toepassen in campers met een Euro 5 of lager. Dankzij de DC-DC lader is het elektra schema geschikt voor alle campers, met lithiumaccu’s of met AGM accu’s.
Huishoudaccu
De LiTime lithiumaccu van 100Ah heeft een bruikbare accucapaciteit van 100%, dus je hebt ook echt 100Ah ter beschikking. Dit betekent dat je met een dagelijks stroomverbruik van 50Ah, 2 dagen kunt vrij kamperen voordat de stroom op is. En dat is als de zon niet schijnt en als je niet bijlaad tijdens het rijden. In de praktijk kun je dus veel langer vrij kamperen.
Een dagelijks stroomverbruik van 50Ah betekent dat je een compressor koelkast, een waterpomp, verlichting, telefoon en laptops dagelijks kunt gebruiken.
Wil je langer vrij kamperen, dan kun je de accucapaciteit vergroten door een grotere lithiumaccu te kiezen, zoals de 140Ah of de 200Ah. Ook kun je een kijkje nemen bij onze andere elektra schema’s voor in de camper, zoals elektra schema 8 en 9.
Alle laadmogelijkheden en verbruikers
Dynamo
De Orion Tr-Smart laad de accu op tijdens het rijden en is geschikt voor in alle voertuigen, dus ook voor euro 5 en 6 motoren. In dit schema vind je de Victron Orion TR Smart 18A , maar je kunt ook de Orion 30A plaatsen, de kabeldiktes blijven hetzelfde, alleen de twee stroomonderbrekers veranderen naar 60A.
De Orion Tr – Smart DC DC acculader maakt van een onregelmatige spanning van de dynamo een constante spanning die perfect is om Lithium of AGM huishoudaccu’s op te laden. Ook als je een traditionele dynamo hebt kun je de DC-DC acculader gebruiken, dit is zelfs beter voor de huishoudaccu. De laadmodus bestaat uit het drietrappenalgoritme om de levensduur van de accu’s te verlengen.
Zonnepanelen
In dit schema vind je twee zonnepanelen van 150Wp, gecombineerd met een Victron MPPT 100|20 laadregelaar. Deze combinatie levert in de zomer gemiddeld 63Ah per dag op, en in de lente en herfst ongeveer 40Ah. De laadregelaar is van Victron, een merk dat bekendstaat om de beste en meest efficiënte laadregelaars voor een eerlijke prijs.
Met deze laadregelaar kun je twee zonnepanelen in serie schakelen, vanaf een nominaal totaalvermogen van 220W tot maximaal 370W.
Andere zonnepanelen
Je kunt in dit systeem ook andere zonnepanelen plaatsen. Let wel op dat wanneer je het zonnepaneel systeem verkleint je ook minder opbrengst hebt. De motor wat vaker laten draaien of een bezoek aan de camping walstroom kan hierin ook een oplossing zijn.
Hieronder vind je 2 andere zonnepaneel mogelijkheden met bijbehorende aanpassingen:
- 4 keer 100Wp zonnepaneel (in serie): Victron MPPT 100-30, zekering 40A
- 2 keer 100Wp zonnepaneel (in serie): Victron MPPT 75-15, zekering 20A
- 3 keer 100Wp zonnepaneel (in serie): Victron MPPT 100-20, zekering 25A
- 3 keer 150Wp zonnepaneel (in serie): Victron MPPT 100-30, zekering 40A
Walstroom / acculader / omvormer
De Ective CSI omvormer/lader/omschakelautomaat voorziet de camper van 230 volt via de huishoudaccu’s wanneer niet aangesloten aan walstroom. Wanneer de camper wel aangesloten staat op walstroom wordt de huishoudaccu opgeladen en de omschakelautomaat zorgt ervoor dat 230 volt stopcontacten gebruikt kunnen worden via de elektriciteit van de walstroom.
De Ective CSI 10 is om te ruilen voor een Victron Multiplus 12/800/35, verander in dit geval ook de afstandsbediening naar de Victron Digital multicontrol of naar de VE Bus Smart Dongle. De kabeldiktes en zekeringen blijven hetzelfde. Een andere grootte omvormer heeft wel effect op de kabeldiktes en zekeringen.
Om een grotere omvormer aan te sluiten, zal de accucapaciteit ook vergroot moeten worden. Neem in dat geval een kijkje bij elektra schema 8 of 9.
Overzicht Elektra schema 2:
- 12 volt elektra systeem
- Zonnepanelen: Victron MPPT Smart Solar
- Dynamo: Victron Orion Tr-Smart DC DC lader
- Walstroom: Ective CSI
- Omvormer: Ective CSI
- Huishoudaccu: Lithium
Elektra schema onderdelenlijst
Alle onderdelen uit het elektra schema vind je hieronder terug.
1. Elektrakast
2. Zonnepanelen
- 150Wp Enjoy Solar/Offgridtec
- Victron laadregelaar 100/20 + BT
- Zonnepaneelkabels 4mm2
- PV/DC isolator switch 20A
Bevestiging zonnepanelen
3. Dynamo
4. Walstroom
- CEE invoerdoos
- Aardlekautomaat 16A (direct na CEE)
- Aardlekautomaat 16A (direct na Omvormer)
- Installatiekast t.b.v. aardlek
- Ective CSI 10
- Ective Rc3 afstandsbediening
- 2 stopcontacten
5. Kabels
Hi-Flex accukabels rood
Hi-Flex accukabels zwart
Rood:
- 35mm² max 1 meter
- 25mm² max 2 meter
- 16mm² max 8 meter
- 10mm² max 1 meter
- 6mm² max 1 meter
Zwart:
- 35mm² max 1 meter
- 25mm² max 3 meter
- 16mm² max 8 meter
- 10mm² max 1 meter
- 6mm² max 1 meter
Aansluiting DC 12V en 24V:
Kabel zwart rood 4mm², 2.5mm² en 1.5mm²
- RJ12 kabel (voor Ective RC3)
- Neopreenkabel 3 aderige flexibel bij walstroom – 1.5mm² – 2.5mm²
- CEE Kabel
Voor het aansluiten van de kabels
Optioneel
De Victron Smart Battery Protect beschermt je accu tegen te diepe ontladingen van je DC apparaten. Deze schakelt alle DC (12V) apparaten af zodra de accu te laag komt. De standaard instellingen kun je aanpassen, zodat je de accu nog beter kunt beschermen. Ook zit er een alarmfunctie in zodra je in de buurt komt van een te lege accu. De Battery Protect plaats je tussen de 12V zekeringkast en de 60A stroomonderbreker.
Blij met dit gratis elektraschema? We waarderen het enorm als je jouw bestelling wilt doen via bovenstaande artikelen en of ons wilt trakteren op een kopje koffie. Zo kunnen we deze elektra schema’s en alle andere informatie over camper bouwen gratis blijven leveren. Alvast bedankt 🙂
Voor meer informatie over de zonnepanelen, dynamo, walstroom en de elektrakast verwijzen we je graag terug naar ons hoofdartikel met elektraschema 1: camper elektra aanleggen in 6 stappen. Ook vind je hier een stappenplan hoe je de elektra in praktijk aanlegt.
Wil jij een onderdeel vervangen voor een ander. Bijvoorbeeld een grotere of kleinere omvormer lader en ben je benieuwd of dit effect heeft op het schema? Stel je vraag hieronder.
29 reacties
Er mist een aarde bij de zekering/aardlekautomaat.
Het voertuig staat op rubberbanden en voor de aardlek heb je een gesloten lus nodig van de 220 volt naar de nul, de banden zijn een isolator dus daar kun je niet op rekenen.
Als je wilt dat de aardlek snel reageert en je niet een schok krijgt bij het uitstappen waarbij je de banden overbrugt breng dan een aardedraad naar de massa van je bus.
Na de accu gaan de draden naar een rail en hier vanaf met verschillende draaddiktes de camper in.
Deze draden wil zijn individueel gezekerd afhankelijk van de draaddikte en dus moet deze bij de rail zitten en in het schema is dit niet zo.
Beter is het de rail door een zekeringkast te vervangen zodat de zekering eruit gaat
ook bij kortsluiting in de bekabeling en er geen brand ontstaat.
Hoi Hylke, bij de aardlekautomaat zit wel degelijk een aardedraad. Deze aardedraad gaat namelijk via de CEE stekker naar de camping meterkast en daar is de aardedraad geaard. Het is onlogisch om een aardedraad voor je 220 volt aan je bus te zetten terwijl je op walstroom staat. Deze fout wordt wel vaker gemaakt. Hier ben je zeker niet de enige in.
Wanneer niet aangesloten op walstroom dan moet 220 volt wel geaard zijn aan de bus en dat is ook in dit schema gebeurd. Kijk maar naar de omvormer daar zit een aardedraad naast.
Dag Bas,
Allereerst: dank voor de duidelijke beschrijvingen! Zijn behulpzaam bij het uitdokteren 🙂
Voor wat betreft de dieselkachel heb ik een vraag: Je geeft aan deze op 25A af te zekeren en dat er een stroom van 20A loopt. Dit is mij niet duidelijk…
De kachel heeft een verwarmingscapaciteit van 2kW op basis van dieselverbranding. Waar loopt deze stroom van 20A dan? Toch niet voor het lcd-display?
Kun je aangeven waarom je hier een 4mm2 kabel hebt en uitgaat van een amperage van 20A?
Alvast bedankt,
Laurence
Hi Laurence klopt 20A is de piekstroom en niet het continustroom. Deze ligt op 5A. Daar is de berekening ook op gemaakt. Ik zal dit bedrag aanpassen in het schema.
Je kunt hierbij dus een 10A zekering plaatsen, hopelijk zo antwoord op je vraag.
Hoi Bas,
Het is een verademing om te kunnen beschikken over de duidelijke en overzichtelijke electra schema’s . Ik heb een vraagje, waarom worden de dc/dc laders afgezekerd met 60A terwijl die maar met maximaal 30A de accu’s laden?
Groetjes Joop.
Ha Joop, dat is het advies uit de Victron handleiding. Daar houden wij ons aan.
Groetjes terug
Hallo Bas,
Vraagje over het aansluiten van de DC DC lader (Orion TR Smart). In de handleiding staat iets over het aansluiten van een remote schakelaar op de L-H pin. Dit kun je denk ik overslaan als je voor automatische motordetectie gaat ingesteld via de App? Ik heb een T6 met EURO6 motor.
Alvast bedankt!
Groet Ties
Ja dat klopt, deze schakelaar heb je niet nodig als je de motordetectie gebruikt. Voor de eerste ingebruikname wel even loskoppelen en daarna weer verbinden.
Hi Bas,
Top dank nog voor de bevestiging. Nu heb ik nog een vraagje over dit schema. Tussen de omvormer en de busbar zit geen zekering en tussen de huishoudaccu en busbar ook niet. Ik verwacht dat dit een bewuste keuze is?
Dank alvast! 🙂
Groet Ties
Hoi Ties, we houden de handleiding aan vanuit Ective. Daarin staat geen zekering aangegeven, omdat er in de Ective al een vervangbare zekering zit. Bij Victron Multiplus wordt het wel aangeraden een extra zekering te doen. Uiteraard ben je vrij om zelf een zekering er alsnog tussen te plaatsen. Bij deze CSI5 zou ik er zelf een 60A tussen plaatsen.
Hi Bas, dank helder. Geldt dit ook voor het stukje tussen de HH accu en busbar? Bij jullie MB sprinter zie ik hier een 150a zekering. En wat ik mij ook afvroeg, hoe hebben jullie de zekering (50a) voor de zekeringskast bepaald? Alvast bedankt en geniet van het kopje koffie 🙂
Hoi Ties,
In dit schema vind je 2 AGM accu’s en in de MB sprinter schema een lithiumaccu. Bij een lithiumaccu is het aan te raden deze apart te zekeren nog. Bij AGM is dat niet zo.
De zekering voor de zekeringkast is de optelling van alle maximale stroom van de verbruikers in die zekeringkast. En daar dan nog iets boven zitten, maar onder de maximale capaciteit van de kabel.
Bedankt voor de koffie 🙂
Hoi Bas,
Top hoor dit, heel erg blij mee.
vraagje nog: Waarom doe je bij de accu en busbar een megazekering en niet een stroomonderbreker? die zijn er ook van 150A en 200A.
Dank!
Onno
Hoi Onno,
Dat klopt!
Over het algemeen wordt er gezegd dat een megazekering beter en dus ook veiliger is dan een stroomonderbreker. Ik heb dat zelf niet kunnen ervaren of meten, maar dat lees ik in naslagwerk.
Vandaar dat ik ervoor kies om bij stromen onder de 100A te kiezen voor stroomonderbrekers, vanwege het gemak. Bij grotere stromen kies ik vanwege de ”extra” veiligheid voor megazekeringen.
Hopelijk zo antwoord op je vraag.
Groetjes
Hoi ,
Ik wil dit schema graag gebruiken,maar dan zonder de zonnepanelen.Blijft de rest van het schema dan hetzelfde?
Mvg Erik
Hoi Erik, Ja dat klopt, alles in het blauwe vak kun je verwijderen tot aan de busbars.
Beste Bas.
Maakt het uit op wat voor hout je elektra vast maakt i.v.m. temperatuur oog kan dit elk soort hout zijn.
Mvg Bart
Hoi Bart,
Goede vraag!
Volgens mij staat er in de Victron handleiding dat onderdelen in een hittebestendige ruimte moeten worden geplaatst. Wij plaatsen zelf onze onderdelen op multiplex populier gegrond.
Bij lage ruimtelijke temperaturen verbrand hout alleen met een ontsteking, volgens mij verbrand hout pas bij temperaturen van boven de 150 graden (zonder vonk natuurlijk). Hopelijk kun je hier verder op bouwen.
groetjes
Hoi Bas,
Jullie geven aan dat je voor 2 dagen wild kamperen een accu nodig hebt van 90Ah en voor 4 dagen 150 AH. Nu vinden wij geen accu van 150 AH van de merken die jullie aanraden en de prijs van een 200 AH accu echt flink duurder dan een 100 AH accu. Laat de accu tijdens het wildkamperen ook niet op via de zonnepanelen?
Hoi Marlin, ja klopt. Als je de camper alleen gebruikt in de zomer, dan kun je de dagelijkse opbrengst van de zonnepanelen meenemen in je energiebalans. Stel je dagelijkse verbruik is 45Ah en je wilt 4 dagen achter elkaar wildkamperen. Dan zou je een huishoudaccu van 180Ah nodig hebben (lithium). Stel je neemt dan een 100Ah lithiumaccu, dan red je dat niet. Je moet dan minimaal 20Ah per dag aan opbrengst hebben van je zonnepanelen. Dat heb je al met een 100Wp zonnepanelen. Echter is de accu dan helemaal leeg en is het risico van een bewolkte dag niet meegerekend. Vandaar dat je beter 200Wp of zelf 300Wp op je dak kunt leggen. Met dit schema kun je das makkelijk 4 dagen wildkamperen in de zomer als je dagelijks stroomverbruik rond de 45Ah ligt.
Hi Bas,
Afgelopen dagen bezig met walstroom en Ective 20 omvormer/charger. Wat me aan Electra schema 2 opviel is dat het er op lijkt dat de aansluiting op de CEE op de walstroom stekker staat en de inverter op de 230V power socket lijkt te staan en dat de Ective 20 omvormer/charger van walstroom naar 230V socket kan schakelen in de 16 ms. Wat me ook opviel is dat er geen zekeringkast / aardlekschakelaar in schema 2 staat.
Graag jouw visie hierop….
Hoi Harry,
De voeding van de Ective staat aangesloten op het stopcontact van de CEE stekker. Daartussen zit de aardlekautomaat.
Na de Ective vind je weer een aardlek en vervolgens een stopcontact, waar je ook meerdere stopcontacten van kunt maken.
Hi Bas,
Bedankt voor de snelle reactie… Het eerste deel van jouw antwoord is duidelijk : walstroom met daarbij de aansluiting van de 5 stopcontacten die daarbij zitten.
De Ective heeft de mogelijkheid om in de 16ms over te schakelen van walstroom naar de inverter waar op dat moment dan de 5 stopcontacten op de Schuko van de inverter kunnen worden gebruikt.
Het lijkt me sterk dat je bij de Ective niet kunt schakelen tussen walstroom en inverter, terwijl UPS modus overschakelt en dat je stekker uit je PC moet halen en die in een ander stopcontact moet stoppen…. Hoe zie jij dat?
Hoi Harry, de omschakelautomaat verzorgt de schakeling, je gebruikt dus dezelfde stopcontacten voor 230V of je nu op walstroom staat of op de omvormer. Dat is juist het mooie van een omvormer lader in 1 met een omschakelautomaat.
Hi Bas,
Wat een bijzonder fijne website is dit zeg, alle raad en daad te vinden hier!
Even een vraag vanuit mijn kant:
Vanwege ruimtegebrek op het dak van onze camper kan ik alleen nog 2 smalle panelen kwijt (450x1100mm) welke bij elkaar 200 WP is.
Nu wil ik graag de ‘slimme dynamo camper’ toepassen in ons camper project (de wagen is euro 6), alleen is het schema op 2x 150WP (300WP) gebaseerd. Kan ik ‘gewoon’ het gehele schema aanhouden of zijn er nog de nodige aanpassingen nodig om dit werkend te maken?
Ik zie je reactie graag tegemoet.
Bakkie koffie met taart komt spoedig jullie kant op!
Groetjes Ewald
Hoi Ewald,
Dankjewel! Voor de 2x 100Wp zonnepanelen kun je de Victron MPPT 100 | 20 laadregelaar vervangen voor deze, de 75 | 15: https://vrolijkopreis.nl/product/victron-smartsolar-mppt-75-15/
Verder blijft alles hetzelfde. Je kunt het ook nalezen in dit artikel
https://vrolijkopreis.nl/een-laadregelaar-kiezen-voor-je-camper-zonnepanelen/
Succes met de installatie
Ga je van al je 12 volt apparaten met een zwarte en rode draad naar je zekeringkast 12 volt. Of kan je zwarte draad uitsparen door verschillende apparaten met zwart op het chassis aan te sluiten. Of is dat af te raden.
Hoi Jan, Beide kan en mag. Wij retouren de mindraad meestal terug naar de minpool. Het voordeel hiervan is:
1. Minder kans op storingen door slechte massa-aansluitingen.
2. Beter voor gevoelige apparatuur
Maar je kan ook het dc apparaat direct op de massa van de bus doen. Dit wordt een massa-aarde systeem genoemd. Het is dan wel belangrijk ook de minpool van de accu goed te aarden. En zorg ervoor dat de verbinding met het chassis schoon, stevig en goed geleidend is. Het voordeel is dat je minder kabel nodig heb.
Wij doen dit bijvoorbeeld met de dieselkachel.
Hopelijk zo duidelijk